11.SINIF BİYOLOJİ KONU ANLATIMI-Kan grupları ve cinsiyete bağlı populasyon genetiği
Kan grupları ve cinsiyete bağlı populasyon genetiği
***Rh kan grubu gen frekansının hesaplanması:
→Rh kan grubu karakterlerin hesaplanmasında da Hardy-Weinberg ilkesi uygulanabilir.
→Rh (+) geni baskın (R), Rh (-) geni çekinik (r) olduğundan;
R geninin frekansı: P
r geninin frekansı : q
P2 →Homozigot Rh(+) kan gruplu bireylerin (RR) frekansı
2pq →Heterozigot Rh(+) kan gruplu bireylerin (Rr) frekansı
q2 →Rh(-) kan gruplu bireylerin (rr) frekansı
Örnek: 2000 kişilik populasyonunda 1820 kişi Rh (+) kan grupludur. Homozigot Rh (+) kan gruplu bireylerin
sayısı kaçtır?
( Rh (+) geni baskın (R), Rh (-) geni çekinik (r) )
Çözümü:
R geninin frekansı: P
r geninin frekansı : q
→ Rh (+) kan gruplu bireyler: P2 + 2Pq olduğundan; burdan işlem yapılamaz.
→P ve q' nun belirlenebilmesi için Rh (-) kan gruplu bireylerin sayısı kullanılır.
→1820 kişi Rh (+) kan gruplu ise geri kalan bireyler Rh (-) kan grupludur.
2000 - 1820 = 180 kişi Rh (-) kan grupludur.
→Rh (-) kan gruplu bireylerin frekansı: q2 olduğundan;
→ P + q = 1
→ P + 0,3 = 1
→ P = 0,7 bulunur.
→Homozigot Rh (+) kan gruplu bireylerin frekansı: P2 olduğundan;
(0,7)2 = 0,49 bulunur.
→Populasyonda 2000 kişi olduğundan;
2000 x 0,49 = 980 kişi homozigot Rh (+) kan grupludur.
***AB0 kan grubu gen frekanslarının hesaplanması:
→AB0 kan guruplarında çok allelilik olmasına karşın Hardy-Weinberg prensibi kullanılabilir.
→AB0 kan grubunda 3 allel gen bulunur.
→Bu genlerden; A ve B genleri eş baskın, 0 geni ise çekiniktir.
A geni frekansı: p
B geni frekansı: q
0 geni frekansı: r
P2 →Homozigot A kan gruplu bireylerin (AA) frekansı
q2 →Homozigot B kan gruplu bireylerin (BB) frekansı
r2 →0 kan gruplu bireylerin (00) frekansı
2pq →AB kan gruplu bireylerin frekansı
2pr →Heterozigot A kan gruplu bireylerin (A0) frekansı
2qr →Heterozigot B kan gruplu bireylerin (B0) frekansı
Örnek: 1000 bireylik bir populasyonda 40 kişi 0 kan grupludur. B genin frekansı: 0,2 olduğuna göre;
a) AB kan gruplu bireylerin sayısı kaçtır?
b) 0 geni taşıyan bireylerin frekansı kaçtır?
c) A kan gruplu bireylerin sayısı kaçtır?
Çözümü:
a)
A geni frekansı: p
B geni frekansı: q
0 geni frekansı: r
→0 kan gruplu bireylerin frekansı: r2 olduğundan;
→Soruda B genin frekansı (q) = 0,2 verilmiştir.
→ P + q + r = 1
→ P + 0,2 + 0,2 = 1
→ P = 0,6 bulunur.
→AB kan gruplu bireylerin frekansı: 2Pq olduğundan;
→2 x 0,6 x 0,2 = 0,24 bulunur.
→Populasyonda 1000 kişi bulunduğundan;
1000 x 0,24 = 240 kişi AB kan grupludur.
b) 0 geni taşıyan bireylerin frekansı: r2 + 2Pr + 2qr olduğundan;
→(0,2)2 + (2 x 0,6 x 0,2) + (2 x 0,2 x 0,2)
→0,04 + 0,24 + 0,08 = 0,36 0 geni taşıyan bireylerin frekansıdır.
c) A kan gruplu bireylerin frekansı: P2 + 2Pr olduğundan;
→(0,6)2 + (2 x 0,6 x 0,2)
→0,36 + 0,24 = 0,60 bulunur.
→Populasyonda 1000 kişi bulunduğundan;
1000 x 0,60 = 600 kişi A kan grupludur.
***Cinsiyete bağlı karakterlerin gen frekansının hesaplanması:
→Hardy-Weinberg prensibi, cinsiyete bağlı karakterlerin hesaplanması için de kullanılabilir.
→X kromozomuyla taşınan karakterlerin frekansları hesaplanırken, dişilerde 2, erkeklerde 1 X kromozomu
bulunduğundan; dişi ve erkek bireylerin frekansları, ayrı ayrı hesaplanır.
→Bunun için öncelikle populasyon, dişi ve erkek bireyler olmak üzere ikiye ayrılır.
→Eğer populasyondaki dişi ve erkek bireylerin sayıları verilmemişse, dişi ve erkek bireylerin sayısı eşit olarak kabul edilir.
Örnek: 2000 kişilik bir populasyonda renk körü dişi ve erkek bireylerin frekasları şu şekilde hesaplanır.
(Dişi ve erkek sayısı eşit)
→Sağlam gen baskın (XH), renk körü geni çekinik (Xh) olduğundan;
XR geninin frekansı: P
Xr genin frekansı: q
→Populasyon dişi ve erkek bireyler olmak üzere ikiye ayrılır.
Dişi bireylerde;
P2 →Sağlam dişi bireylerin (XHXH) frekansı
2pq →Taşıyıcı dişi bireylerin (XHXh) frekansı
q2 →Renk körü dişi bireylerin (XhXh) frekansı
Erkek bireylerde;
P →Sağlam erkek bireylerin (XHY) frekansı
q →Renk körü bireylerin (XhY) frekansı
Örnek: 8000 kişilik bir populasyonda 2000 erkek renk körüdür. Bu populasyondaki renk körü dişilerin sayısı kaçtır?
( Sağlam gen baskın (XH), renk körü geni çekinik (Xh) )
Çözümü:
XR geninin frekansı: P
Xr genin frekansı: q
→Populasyon dişi ve erkek bireyler olmak üzere ikiye ayrılır.
→Renk körü erkek bireylerin frekansı: q olduğundan;
bulunur.→ P + q = 1
→ P + 0,5 = 1
→ P = 0,5 bulunur.
→Renk körü dişi bireylerin frekansı: q2 olduğundan;
(0,5)2 = 0,25 bulunur.
→Populasyonda 4000 dişi bulunduğundan;
4000 x 0,25 = 1000 dişi renk körüdür
Sayın ziyaretçi biliyor musunuz? Bu yazı sizden önce
kişi tarafından okundu.
kişi tarafından okundu.
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların ve haberlerin tüm hakları BİYOLOJİALEMİ.COM'a aittir.biyolojialemei.com'un yazılı izni olmadığı sürece sitede yer alan bilgiler; başka bir bilgisayara yüklenemez, değistirilemez, çogaltılamaz, kopyalanamaz, yeniden yayınlanamaz, postalanamaz, dağıtılamaz.
Ancak alıntılanan yazı ve haberlere aktif link verilerek kullanılabilir.
0 yorum
LÜTFEN YORUMLARINIZI YAZINIZ