Sinir Doku:
Nöron ve yardımcı hücrelerden oluşan dokudur. Nöronların yapısında dendrit ve aksonlar bulunur. Dendron yunanca ağaç demektir. Bu nedenle nöron gövdesinden çıkan dallanmış yapıya dendrit denmiştir. Genellikle tek ve uzun olan nöron bölümüne akson denir. Aksonun özeleşmiş uçlarına ise sinaptik uçlar denir. Nöronlar sinaptik uçlarından nörotransmitter salgılayarak sinyali bir hücreden diğerine iletir. Sinyali ileten hücre presinaptik, alan hücre ise postsinaptik hücre olarak adlandırılır. Başlıca nörotransmitterler; asetilkolin, epinefrin, norepinefrin, GABA (gama amino butirik asit), serotonin, dopamin, glisin, glutamik asit ve aspartik asittir.
Gangliyon, genellikle benzer işlev gören ve çevresel sinir sistemi içinde yerleşmiş sinir hücresi gövdesi topluluğudur.
Elektriksel ya da kimyasal bir uyarıya karşı verilen her cevap dört aşama içeriri.
1. Uyarının fark edilmesi 2. Sinyalin iletilmesi 3. Sinyalin işlenmesi 4. Cevap
Tipik bir sinir hücresinde, içinde çekirdeğin bulunduğu genişlemiş bir hücre gövdesi ve bir ya da daha fazla sayıda uzantı ya da sinir lifi bulunur. Genellikle bilgiyi alan lifler dendritler, bilgiyi diğer hücrelere ileten lifler ise aksonlardır. Aksonların sonundaki özelleşmiş son uçlar sinyalleri hedef hücrelerin dendritlerine aktarır.
Omurgalılarda dendritler genellikle hücre gövdesine bağlanırken omurgasızlarda akson genellikle doğrudan dendritlere bağlıdır. Böylece hücre gövdesi bilgi akış yolunun dışında bırakılır.
Dendritler genelde kısadır ve çok sayıda bulunur. Bunlar belki de binlerce başka hücrede sinyal alır. Birçok dendrit çok sayıda dallanma yapar ve saçaklı bir görünüşe sahiptir. E.R ve çok sayıda ribozomdan oluşan bölgelere sahiptir (Nissl cisimciği).
Dendritlerin aksine her nöronda genellikle bir akson bulunur. Bu akson da çoğu zaman dendritlerden daha uzun ve daha kalındır. Çok sayıda dallanma göstermesine karşın ağsı bir görüntüsü yoktur. Nissl cisimcikleri içermez. Dendritler bazen diğer dendritlerle sinaps yaparken aksonlar da özellikle başlangıç noktasında ve son uçlarında sinaps yapmaktadırlar.
Omurgalıların merkezi sinir sisteminde (MSS) nöronlar nöroglia (glia) adı verilen çok sayıda hücreyle sıkı bir bağlantı içerisindedirler. Beyinde glia hücreleri nöronlardan 10 kat fazla bulunurlar ve beyin hacminin yaklaşık yarısını toplarlar.
Bazı glia hücreleri nöronlara besin maddesi sağlar ve nöronların salgıladığı maddleri absorbe ederek dış ortamı homojenize eder. Absorbe edilen bu maddelerin çoğu dış nöronlara geri verilir.
MSS’nin baqzı bölgelerinde glia hücreleri gelişme sırasında nöronların göç ettiği ve aksonların hedeflerine ulaşmak üzere uzadıkları yolları oluşturur.
Astrosit adı verilen bazı glia hücreleri birbirleriyle kimyasal olarak haberleşebilir. Bu haberleşme nöronlara kıyasla daha yavaş gerçekleşirken aralarındaki mesafe daha fazla olabilmektedir. Astrositler beyindeki kılcal damarların duvarını oluşturan hücreler arasındaki bağlantı bölgelerini uyararak kan beyin bariyerinin oluşmasını sağlar. Kan beyin bariyeri birçok maddenin beyne geçişini sınırlayarak merkezi sinir sisteminin korunmasına yardımcı olur.
Omurgalılarda bulunan bir tip glia (Schwan hücreleri) birçok nöronun aksonunun etrafını yoğun lipid içeren bir kılıfla sarmalar (miyelin kılıf). Miyelin kılıfın yaptığı izolasyon komşu aksonlar arasında “çapraz konuşmayı” önler. Miyelin kılıflar ayrıca nöron zarının “şarj edilmesi gereken” alanını küçülterek iletim hızını yükseltir. Miyelin kılıf bir schwan hücresinin sona erip diğerinin başladığı Ranvier boğum denilen düzenli aralıklarla kesintiye uğrar.
Yapılarına göre nöronlar:
1. Aksonsuz nöronlar: Beyin ve özelleşmiş duyu organlarında bulunur
2.Bipolar nöronlar: Görme, koklama, ve işitme gibi duyu organlarında bulunur.
3. Unipolar nöronlar: Çevresel sinir sisteminin duyu nöronlarının çoğu bu tiptir
4. Multipolar nöronlar: MSS’nin büyük bir kısmı ve motor nöronların tamamı bu tiptir.
Fonksiyonlarına göre nöronlar:
1. Duyu nöronları: Afferent nöronlar da denir. Duyuların alınmasını sağlar.
2. Motor nöronlar: Efferent nöronlardır. Hedef hücreyi uyaran sinirlerdir. Hedef hücre genellikle bir kas ya da bezdir.
3. Ara nöronlar (internöronlar): Assosiyasyon nöronları. Duyu
Nöron ve yardımcı hücrelerden oluşan dokudur. Nöronların yapısında dendrit ve aksonlar bulunur. Dendron yunanca ağaç demektir. Bu nedenle nöron gövdesinden çıkan dallanmış yapıya dendrit denmiştir. Genellikle tek ve uzun olan nöron bölümüne akson denir. Aksonun özeleşmiş uçlarına ise sinaptik uçlar denir. Nöronlar sinaptik uçlarından nörotransmitter salgılayarak sinyali bir hücreden diğerine iletir. Sinyali ileten hücre presinaptik, alan hücre ise postsinaptik hücre olarak adlandırılır. Başlıca nörotransmitterler; asetilkolin, epinefrin, norepinefrin, GABA (gama amino butirik asit), serotonin, dopamin, glisin, glutamik asit ve aspartik asittir.
Gangliyon, genellikle benzer işlev gören ve çevresel sinir sistemi içinde yerleşmiş sinir hücresi gövdesi topluluğudur.
Elektriksel ya da kimyasal bir uyarıya karşı verilen her cevap dört aşama içeriri.
1. Uyarının fark edilmesi 2. Sinyalin iletilmesi 3. Sinyalin işlenmesi 4. Cevap
Tipik bir sinir hücresinde, içinde çekirdeğin bulunduğu genişlemiş bir hücre gövdesi ve bir ya da daha fazla sayıda uzantı ya da sinir lifi bulunur. Genellikle bilgiyi alan lifler dendritler, bilgiyi diğer hücrelere ileten lifler ise aksonlardır. Aksonların sonundaki özelleşmiş son uçlar sinyalleri hedef hücrelerin dendritlerine aktarır.
Omurgalılarda dendritler genellikle hücre gövdesine bağlanırken omurgasızlarda akson genellikle doğrudan dendritlere bağlıdır. Böylece hücre gövdesi bilgi akış yolunun dışında bırakılır.
Dendritler genelde kısadır ve çok sayıda bulunur. Bunlar belki de binlerce başka hücrede sinyal alır. Birçok dendrit çok sayıda dallanma yapar ve saçaklı bir görünüşe sahiptir. E.R ve çok sayıda ribozomdan oluşan bölgelere sahiptir (Nissl cisimciği).
Dendritlerin aksine her nöronda genellikle bir akson bulunur. Bu akson da çoğu zaman dendritlerden daha uzun ve daha kalındır. Çok sayıda dallanma göstermesine karşın ağsı bir görüntüsü yoktur. Nissl cisimcikleri içermez. Dendritler bazen diğer dendritlerle sinaps yaparken aksonlar da özellikle başlangıç noktasında ve son uçlarında sinaps yapmaktadırlar.
Omurgalıların merkezi sinir sisteminde (MSS) nöronlar nöroglia (glia) adı verilen çok sayıda hücreyle sıkı bir bağlantı içerisindedirler. Beyinde glia hücreleri nöronlardan 10 kat fazla bulunurlar ve beyin hacminin yaklaşık yarısını toplarlar.
Bazı glia hücreleri nöronlara besin maddesi sağlar ve nöronların salgıladığı maddleri absorbe ederek dış ortamı homojenize eder. Absorbe edilen bu maddelerin çoğu dış nöronlara geri verilir.
MSS’nin baqzı bölgelerinde glia hücreleri gelişme sırasında nöronların göç ettiği ve aksonların hedeflerine ulaşmak üzere uzadıkları yolları oluşturur.
Astrosit adı verilen bazı glia hücreleri birbirleriyle kimyasal olarak haberleşebilir. Bu haberleşme nöronlara kıyasla daha yavaş gerçekleşirken aralarındaki mesafe daha fazla olabilmektedir. Astrositler beyindeki kılcal damarların duvarını oluşturan hücreler arasındaki bağlantı bölgelerini uyararak kan beyin bariyerinin oluşmasını sağlar. Kan beyin bariyeri birçok maddenin beyne geçişini sınırlayarak merkezi sinir sisteminin korunmasına yardımcı olur.
Omurgalılarda bulunan bir tip glia (Schwan hücreleri) birçok nöronun aksonunun etrafını yoğun lipid içeren bir kılıfla sarmalar (miyelin kılıf). Miyelin kılıfın yaptığı izolasyon komşu aksonlar arasında “çapraz konuşmayı” önler. Miyelin kılıflar ayrıca nöron zarının “şarj edilmesi gereken” alanını küçülterek iletim hızını yükseltir. Miyelin kılıf bir schwan hücresinin sona erip diğerinin başladığı Ranvier boğum denilen düzenli aralıklarla kesintiye uğrar.
Yapılarına göre nöronlar:
1. Aksonsuz nöronlar: Beyin ve özelleşmiş duyu organlarında bulunur
2.Bipolar nöronlar: Görme, koklama, ve işitme gibi duyu organlarında bulunur.
3. Unipolar nöronlar: Çevresel sinir sisteminin duyu nöronlarının çoğu bu tiptir
4. Multipolar nöronlar: MSS’nin büyük bir kısmı ve motor nöronların tamamı bu tiptir.
Fonksiyonlarına göre nöronlar:
1. Duyu nöronları: Afferent nöronlar da denir. Duyuların alınmasını sağlar.
2. Motor nöronlar: Efferent nöronlardır. Hedef hücreyi uyaran sinirlerdir. Hedef hücre genellikle bir kas ya da bezdir.
3. Ara nöronlar (internöronlar): Assosiyasyon nöronları. Duyu
kişi tarafından okundu.
0 yorum
LÜTFEN YORUMLARINIZI YAZINIZ