Konu Anlatımı, MANŞET, YGS LYS Ders Notları » HAYVANSAL DOKULAR -I Konu Anlatımı, YGS LYS Ders Notları

HAYVANSAL DOKULAR
Şekil, görev ve yapı bakımından benzerlikleri olan hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları birliğe doku denir.
Bütün dokular, zigotun mitozla bölünmesinden meydana geldiği için, aynı kalıtsal bilgileri içerirler. Ancak, farklılaşma sonucunda her dokunun işleyen genleri farklı hale gelmiştir.
 
A. EPİTEL DOKUSU
Vücudun ve iç organların dış kısmını örten, vücut boşluklarının tavanlarını döşeyen bir dokudur. Hücreleri arasında ara madde çok az bulunur. Bütün doku, bağ dokusundan yapılmış bazal membran (taban zarı) üzerinde bulunur.

1. Örtü Epiteli
Hücrelerinin şekli ve hücre tabakasının sayısına göre gruplara ayrılır.

• Yassı Epitel : Hücrelerinin genişlikleri yüksekliklerinden çok fazladır. Kan damarlarının iç yüzü, yürek zarı, akciğer zarı, karın boşluklarının iç yüzü bu hücrelerle kaplıdır.

• Silindirik Epitel : Silindirik epitel hücreleri, omurgalıların solunum yolları, ince bağırsak, mide gibi organlarımızda bulunur.
• Kübik Epitel : Küp şeklindeki hücrelerin yanyana sıralanmasıyla meydana gelir. Omurgalıların böbreklerinde ve tiroid bezinde bulunur. 

• Çok Tabakalı Epitel Dokusu: Çok miktarda hücrenin üst üste gelmesiyle meydana gelir. Omurgalıların derisinde bulunur. Bu epitel dokuda kan damarları bulunmaz; beslenmeleri bağ dokuda bulunan kan damarları aracılığıyla difüzyonla olur. Hücreler arası madde miktarı çok azdır.

2. Salgı Epiteli
Salgı meydana getiren epitel hücreleridir. Salgı epiteli değişik gruplara ayrılır.
a. Tek Hücreli Bezler : Basit, silindirik bir epitel hücresinden meydana gelir. Salgı yapan bu hücrelere “goblet” hücresi denir. Omurgalı canlıların solunum yollarında ve bağırsaklarında bulunur. En çok mukus salgılarlar.
b. Çok Hücreli Bezler : Birden fazla salgı yapan hücrelerden meydana gelir. Salgısını döktüğü yere göre ikiye ayrılır.

• Ekzokrin Bezler : Salgısını bir kanalla dışarıya boşaltan bezlerdir. Tükrük, ter, gözyaşı, karaciğer ve eşey bezleridir.
• Endokrin Bezler : Salgılarını doğrudan kana veren bezlerdir. Bunların salgılarına hormon denir. Hipofiz, tiroid, böbrek üstü bezleri bu gruba girer. 

3. Duyu Epiteli
Dış ortamdan gelen fiziksel, mekaniksel, kimyasal ve optik uyarıları alıp özel bir potansiyel enerjiye çeviren hücrelerdir. Canlılarda duyu organlarının yapısında bulunurlar. Burunda bulunan koku epiteli buna örnektir.

B. BAĞ DOKUSU
Mezoderm tabakasından farklılaşan bağ dokusu, organizmadaki çeşitli doku ve organları birbirini bağlar. Hücreler, hücreler arası madde ve liflerden meydana gelir.

1. Bağ Dokusu Hücreleri

• Fibroblast hücreleri : Bağ dokusunun liflerini yapan en önemli hücrelerdir.

• Mast hücreleri : Heparin salgılayarak kanın damar içerisinde akarken pıhtılaşmasını engellerler.
• Makrofaj hücreleri : Amip gibi yalancı ayaklar çıkartarak vücuda giren yabancı cisimleri ve bakterileri yutarlar.

2. Hücreler Arası Madde
Dokular içinde en çok ara madde bağ dokusunda bulunur. Genellikle glikoprotein yapısında olup şekilsizdir.

• Yağ Dokusu : Özelleşmiş bir bağ dokusudur. Yağ dokusu vücudun en büyük enerji deposudur. Kan kılcalları çok azdır. Bu dokunun da hücreleri arasında küçük lifler vardır. Balina gibi memelilerde derinin altındaki yağ dokusu, hayvanları soğuğa karşı korur. 

C. KIKIRDAK DOKUSU
Kıkırdak dokusu kıkırdak hücreleri (kondrosit) ve hücrelerin arasını dolduran hücreler arası madde (kondrin) den oluşur. Kondrositler birer kapsülle çevrilmişlerdir.
Kıkırdak dokusunda kan damarları ve sinir hücreleri bulunmaz. Bundan dolayı, hücrelere besin ve oksijen difüzyonla ulaşır.

1. Hiyalin Kıkırdak
Omurgalı hayvanların embriyolarında ve kıkırdaklı balıkların erginlerinde iskelet görevini yapar.

2. Elastik Kıkırdak
Çok esnek bir yapısı vardır. Kulak kepçesindeki, ses tellerindeki ve östaki borusundaki kıkırdak buna örnektir.
3. Lifli Kıkırdak
Grimsi beyaz renklidir. Basınca ve çekilmeye karşı dayanıklıdır. Zengin kollagen lif ihtiva eder. Uzun kemiklerin eklem yerlerinde bulunur. Ara maddesi ve hücre sayısı azdır.

0 yorum

LÜTFEN YORUMLARINIZI YAZINIZ